Accountants
Schending zorgplicht accountant vanwege niet wijzen op risico bij aandelenoverdracht
ECLI:NL:GHARL:2017:2410
Een accountant moet een cliënt in staat stellen goed geïnformeerd te beslissen. Onderdeel daarvan is het informeren over en waarschuwen voor bepaalde risico’s, maar wanneer moet hij daartoe overgaan?
Een accountant was al enkele jaren een vaste adviseur van een vennootschap (hierna ook: de “cliënt”), die op een bepaald moment in financiële moeilijkheden kwam. De accountant, die actief betrokken was bij pogingen het tij te keren, kende uit zijn netwerk een partij die bereid was te investeren in de vennootschap. Met deze partij komt de vennootschap een overdracht van 20% van de aandelen, die zij in een dochtervennootschap hield, overeen.
Door deze transactie werd de fiscale eenheid waartoe onder meer de vennootschap en haar dochtervennootschap behoorden, verbroken. Als gevolg hiervan diende een stille reserve die eerder binnen de fiscale eenheid was overgedragen voor de vennootschapsbelasting tot de winst te worden gerekend. Deze fiscale boekwinst van EUR 1,5 miljoen kon niet met eerdere (compensabele) verliezen worden verrekend. Voor de schade die hieruit voortvloeide, werd het accountantskantoor en de betrokken accountant door de cliënt (en enkele groepsvennootschappen) aansprakelijk gesteld.
In de procedure in eerste aanleg werd door de cliënt een verklaring voor recht gevorderd inhoudende dat het accountantskantoor en de accountant toerekenbaar tekort zijn geschoten, dan wel onrechtmatig hebben gehandeld en veroordeeld worden tot schadevergoeding nader op te maken in een schadestaatprocedure. De rechtbank wees deze vordering toe.
In hoger beroep bleef het oordeel van de rechtbank overeind. Het hof overwoog dat bij het adviseren en begeleiden van een transactie de zorgvuldigheidsplicht meebrengt dat de accountant een cliënt in staat stelt goed geïnformeerd te beslissen en niet onnodig blootstelt aan voorzienbare en vermijdbare risico’s. In welke mate een accountant moet wijzen op risico’s hangt af van de omstandigheden van het geval. Waarbij de ernst en de omvang van het risico, de mate van waarschijnlijkheid dat het risico zich verwezenlijkt en de mate waarvan de cliënt er blijk van heeft gegeven zich al van dat risico bewust te zijn, een rol spelen. Op kleine, evidente of al bekende risico’s hoeft niet te worden gewezen.
Aangezien onder meer het verbreken van de fiscale eenheid door de transactie met als gevolg de voor de cliënt optredende schade voorzienbaar was voor de accountant oordeelde het hof dat hij (en het kantoor) tekort zijn geschoten in de zorgplicht.
De uitspraak toont aan dat een accountant een cliënt bij zijn advieswerkzaamheden omtrent een transactie, zoals een aandelenoverdracht, moet wijzen op de reële en omvangrijke risico’s en (fiscale) consequenties van die transactie. Dit is al helemaal het geval als de accountant al geruime tijd een belangrijke adviseur van de cliënt is, een actieve rol bij de transactie speelt of de structuur en organisatie van de cliënt goed kent. Ook de omstandigheid dat de accountant bekend is met de aanzienlijke fiscale consequenties van de transactie en de cliënt dit niet door heeft, kan een belangrijke rol spelen. Zonder afdoende te wijzen op risico’s stelt de accountant de cliënt niet in staat goed geïnformeerd te beslissen en voldoet hij niet aan zijn zorgplicht.
Of de accountant ook daadwerkelijk gehouden zal zijn om schadevergoeding te betalen is nog onzeker. In deze procedure draaide het enkel om de vraag of de accountant zijn zorgplicht had geschonden. In een vervolgprocedure (de schadestaatprocedure) zal de vraag moeten worden beantwoord of de fout van de accountant daadwerkelijk tot schade heeft geleid.