Overig

Maatstaf voor aansprakelijkheid beoogd curator en stille bewindvoerder

Hoge Raad 4 oktober 2019
ECLI:NL:HR:2019:1492

Een medisch specialist stelt dat curatoren bij de doorstart van een ziekenhuis zowel tijdens de zogenoemde pre-packprocedure als na de doorstart persoonlijk aansprakelijk zijn voor de schade die hij lijdt nu zijn arbeidscontract niet verlengd wordt. Voor curatoren geldt een bijzondere norm voor aansprakelijkheid, vindt deze ook toepassing op stille-bewindsvoerders tijdens de pre-packprocedure?

Ziekenhuis A is in de zomer van 2013 in staat van faillissement verklaard, waarbij curatoren zijn benoemd. Voorafgaand aan het faillissement vond een pre-packprocedure plaats om te onderzoeken wat de doorstartmogelijkheden waren. Om deze doorstart op een relatief rustige wijze te realiseren heeft het bestuur van Ziekenhuis A aan de rechtbank verzocht om stille bewindvoerders aan te wijzen. Dit verzoek is gehonoreerd met de boodschap dat het doel van de pre-pack is om een zo hoog mogelijke opbrengst ten behoeve van de gezamenlijke schuldeisers te bewerkstelligen en de maatschappelijke schade zo veel mogelijk te beperken. De curatoren werden bij dit verzoek aan de rechtbank benoemd tot stille-bewindsvoerder. Binnen enkele weken is overeenstemming bereikt met Medisch Centrum B over een doorstart-transactie.

De medisch specialist meent dat de curatoren o.a. tijdens de pre-packprocedure bij de onderhandelingen c.q. overeenstemming met Medisch Centrum B onvoldoende rekening hebben gehouden met zijn belangen. Hij meent dan ook dat zij (niet in hun hoedanigheid van stille bewindvoerder of faillissementscurator) persoonlijk aansprakelijk jegens hem zijn. Daarbij stelt de medisch specialist dat tijdens de pre-packprocedure, waarin nog geen sprake is van een faillissement, de maatstaf voor aansprakelijkheid gelijk is aan die voor advocaten geldt en niet de maatstaf voor curatoren tijdens een faillissement. Dat is relevant omdat, in tegenstelling tot de maatstaf voor advocaten, voor de persoonlijke aansprakelijkheid van een curator een ‘persoonlijk ernstig verwijt’ nodig is. Voor deze laatste aansprakelijkheid geldt een hogere drempel.

Het hof heeft de aansprakelijkheid getoetst aan de norm zoals die geldt voor faillissementscuratoren en heeft geoordeeld dat de curatoren niet aansprakelijk zijn. De Hoge Raad bevestigt de uitspraak van het Hof waarbij aangesloten wordt bij de Maclou-norm. In het Maclou-arrest werd overwogen dat voor zover de curator niet gebonden is aan regels, hem een grote mate van vrijheid toe komt. De curator dient op te treden in het belang van de boedel, maar het is aan de curator om te beslissen op welke wijze dit belang het beste gediend kan worden. Hierbij moet de curator uiteenlopende, soms tegenstrijdige belangen behartigen die vaak geen uitstel kunnen lijden. Ook dient rekening gehouden te worden met belangen van maatschappelijke aard. Deze bijzondere rol brengt met zich mee dat de persoonlijke aansprakelijkheid wordt getoetst aan een aangepaste zorgvuldigheidsnorm. Samenvattend dient een curator te handelen zoals in redelijkheid mag worden verlangd van een over voldoende inzicht en ervaring beschikkende curator die zijn taak met nauwgezetheid en inzet verricht. Dit alles levert een hogere drempel voor aansprakelijkheid ten opzichte van de aansprakelijkheidsdrempel voor advocaten.

Volgens de Hoge Raad dient ook de beoogd curator zich in de pre-pack-procedure te laten leiden door de belangen van de gezamenlijke schuldeisers, waardoor zijn rol een voorportaal is voor zijn functie als curator. Daarnaast staat de beoogd curator - net als de curator - niet in contractuele verhouding tot de partijen (gemeenschappelijke schuldeisers) wier belangen hij dient te behartigen. De Hoge Raad wijst er hier in het bijzonder op dat door gebrek aan wettelijke regeling de positie en taken van de stille bewindvoerder worden bepaald door de opdrachten van de rechter die deze aanwijst. Daarnaast wordt gewicht toegekend aan de ‘Praktijkregels beoogd curator’, die zijn opgesteld door de Vereniging Insolventierechtadvocaten Insolad. Voorts acht de Hoge Raad van belang dat de werkzaamheden van een beoogd curator dienen ter voorbereiding van een efficiënte afwikkeling van het nog uit te spreken faillissement.

De Hoge Raad komt dan ook, net als het hof, tot de conclusie dat de aansprakelijkheid van een beoogd curator tijdens een pre-packprocedure getoetst moet worden aan de maatstaf zoals die geldt voor faillissementscuratoren, welke maatstaf een hogere drempel voor aansprakelijkheid kent. Dit geldt ook als hij als stille bewindvoerder van de schuldenaar is opgetreden.

Het arrest van de Hoge Raad geeft duidelijkheid over de positie van de beoogd curator tijdens een pre-packprocedure of als stille bewindvoerder. Dat de voor hen geldende aansprakelijkheidsnorm gelijk is aan die van een faillissementscurator, is gelet de achtergrond van deze hoedanigheden en het doel dat zij nastreven niet verwonderlijk. Het is niettemin prettig dat de Hoge Raad duidelijkheid geeft. De strategie van de medisch specialist was overigens ook wel te begrijpen. Zou voor de aansprakelijkheid van de curator de “normale zorgvuldigheidsnorm” voor advocaten hebben gegolden, dan hoefde hij niet de hoge drempel van de Maclou-norm te halen. Dat hij de curatoren persoonlijk en niet in hoedanigheid aanspreekt, is ook begrijpelijk. Bij aansprakelijkheid van de curator in hoedanigheid zou de medisch specialist slechts een concurrente vordering op de boedel hebben gekregen, terwijl de persoonlijke aansprakelijkheid van een curator verzekerd zal zijn onder een aansprakelijkheidsverzekering.