Architecten / Ingenieurs

Levert “belletje” van architect met constructeur toestemming tot gebruik van afwijkende constructie op?

Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 17 maart 2015
ECLI:NL:GHARL:2015:1931

Een vooraf afgesproken constructiewijze, wordt tijdens de restauratie niet uitgevoerd. Naar achteraf blijkt, is zonder de toestemming van de opdrachtgever een andere constructie toegepast. De vraag is wie er aansprakelijk is voor de nadelige gevolgen van de gewijzigde uitvoering van de constructie. Alle betrokken partijen wassen hun handen in onschuld. De opdrachtgever richt zijn pijlen op de constructeur.

Voor de restauratie van een monumentaal pand schakelt de opdrachtgever een architect, een constructeur, een aannemer en een uitvoerder in. Partijen komen overeen dat voor de verbouwing van de eerste verdiepingsvloer gebruik zal worden gemaakt van de zogenaamde ‘gecontramalde balkenconstructie’. Zulks wordt ook als zodanig opgenomen in de bestektekening en de bijbehorende berekeningen.

Eenmaal begonnen met de restauratie komt de uitvoerder tot de conclusie dat het ontwerp zoals dat door de architect is getekend en door de constructeur is berekend, moeilijk tot niet haalbaar is. Het personeel op locatie stelt de ‘klossenconstructie’ voor. De aannemer belt hierover met de architect. Eenmaal op locatie belt de architect met de constructeur. Daarbij wordt de constructeur gevraagd of de klossenconstructie toereikend is om een goede constructie te garanderen. De constructeur beantwoord deze vraag bevestigend. Hij geeft daarbij aan dat de klossenconstructie een veelvuldig beproefde methode betreft, maar dat daaraan wel een aantal voorwaarden zijn verbonden.

Als later de vloer door de opdrachtgever wordt opengemaakt, blijkt dat de klossenconstructie is toegepast, zonder de haalbaarheid van deze constructie door de constructeur te laten berekenen.

De architect meent dat de constructeur met zijn antwoord groen licht heeft gegeven voor de toe te passen klossenconstructie. Hij merkt daarbij wel op dat hij er vanuit ging dat de aannemer voor de uitvoering nog contact zou opnemen met de constructeur. Ook de aannemer is ervan overtuigd dat de constructeur toestemming heeft gegeven voor de toepassing van de klossenconstructie. De constructeur meent daarentegen dat het gesprek met de architect puur informatief van aard is geweest. Hij wijst erop dat hij niet heeft gerekend met een klossenconstructie. Daarbij verwijst de constructeur naar de bestektekening en de bijbehorende berekeningen, waaruit blijkt dat partijen de toepassing van de gecontramalde balkenconstructie hebben afgesproken.

In deze procedure spreekt de opdrachtgever alleen de constructeur aan. Het hof oordeelt dat niet is komen vast te staan dat de constructeur (een onvoorwaardelijke) toestemming heeft verleend om de klossenconstructie toe te passen. Naar het hof oordeelt heeft de constructeur een algemeen antwoord gegeven op een in het algemeen gestelde vraag. Het hof meent dan ook dat de constructeur niet aansprakelijk is. Helaas is niet duidelijk of de aannemer en/of architect wel aansprakelijk zijn. Daarvan is geen procedure of uitspraak bekend.

De eerste vraag die opkomt is: waarom heeft de opdrachtgever alleen de constructeur in rechte aangesproken en niet ook de architect en aannemer? De architect heeft erop vertrouwd dat de aannemer nog wel contact zou opnemen met de constructeur voordat de nieuwe constructie zou worden toegepast. Die stelling spoort echter niet met het feit dat sprake was van een architect met directievoering en de communicatie steeds via hem verliep. Zeker nu het een belangrijke wijziging in de constructie betrof, is het de vraag of de architect zich zo mocht opstellen. Daarnaast heeft de aannemer kennelijk een afwijkende constructie uitgevoerd zonder te beschikken over enige technische onderbouwing en/of uitwerking door de constructeur. Hij lijkt simpelweg af te zijn gegaan op de mededeling van de architect dat het kon. Mocht dit bij een dergelijke wijziging?

Voor de constructeur loopt het goed af. In de praktijk komt het natuurlijk vaker voor dat onder de tijdsdruk van een bouwproject telefonisch vragen worden beantwoord. Het kan waardevol zijn om die antwoorden ook nog kort schriftelijk (per e-mail) vast te leggen. Ook kan in de algemene voorwaarden worden bepaald dat het telefonisch beantwoorden van vragen geen advies inhoudt en dat (belangrijke) wijzigingen van de constructie eerst na doorberekening kan worden uitgevoerd. Mogelijk had de constructeur deze procedure zo kunnen voorkomen.