Overig

De zorgplicht van een juridisch adviseur bij onderhandelingen

Hoge Raad 21 mei 2021
ECLI:NL:HR:2021:753

Moet een juridisch adviseur waarschuwen voor het risico van het doen van een tegenvoorstel tegen een eindbod? Nadat een in het kader van een minnelijke regeling gedaan eindvoorstel slechts gedeeltelijk wordt geaccepteerd, komt uiteindelijk toch het gehele eindvoorstel te vervallen. Hoewel er later toch nog een minnelijke regeling tot stand komt, is dit voor een (veel) lager bedrag. Is de juridisch adviseur aansprakelijk voor het verschil tussen het eerdere (vervallen) aanbod en de definitieve minnelijke regeling?

Eisers exploiteren sinds jaar en dag een horecagelegenheid in een pand van de gemeente. Als de gemeente vanaf 2003 plannen ontwikkelt om het gebied waarin de horecagelegenheid gevestigd is te herontwikkelen, wenst zij de huurovereenkomst met eisers te beëindigen. Daarop zijn eisers en de gemeente met elkaar in overleg getreden over de afkoop van hun huurrechten, waarna vanaf medio 2009 de onderhandelingen tussen partijen is gestart. Eisers hebben zich gedurende die onderhandelingen bij laten staan door een juridisch adviseur.

Op 10 januari 2011 is uiteindelijk door de gemeente een eindvoorstel gedaan, met onder meer een afkoopsom van € 180.000. Namens de eisers heeft de juridisch adviseur dit aanbod aanvaard, maar voorgesteld om op zes andere punten tot nadere afspraken te komen. Na verdere onderhandelingen, heeft de gemeente uiteindelijk aan eisers laten weten dat zij klaarblijkelijk niet wensen in te stemmen met haar eindvoorstel en dat deze is komen te vervallen. Later is alsnog overeenstemming bereikt, maar nu voor een bedrag van € 75.000. 

In deze zaak houden de eisers hun juridisch adviseur aansprakelijk omdat hij hen niet gewaarschuwd heeft voor het risico dat de gedeeltelijke aanvaarding als een nieuw aanbod geldt én als verwerping van het oorspronkelijke aanbod en dat de gemeente haar eindvoorstel in dat geval dus niet gestand hoefde te doen. Volgens de rechtbank Oost-Brabant en het gerechtshof ’s-Hertogenbosch  is de juridisch adviseur niet aansprakelijk omdat het voor eisers redelijkerwijs duidelijk had moeten zijn dat het niet zonder meer aanvaarden van het eindvoorstel ertoe kon leiden dat er een slechter resultaat werd geboekt. 

Eisers gaan tegen dit oordeel met succes in cassatie. Volgens de Hoge Raad heeft het gerechtshof 's-Hertogenbosch zijn uitspraak onvoldoende gemotiveerd door daarin een reeks aan omstandigheden (zoals dat eisers een laag opleidingsniveau en geen ervaring met zakelijke conflictsituaties of onderhandelingen hadden en dat zij juist daarom een juridisch adviseur hadden ingeschakeld) niet te betrekken. Daarnaast oordeelt de Hoge Raad dat het niet begrijpelijk is dat voor eisers duidelijk had moeten zijn dat het niet zonder meer aanvaarden van het eindbod een risico met zich meebracht. De Hoge Raad vernietigt daarom het arrest van het gerechtshof 's-Hertogenbosch en verwijst de zaak dan ook terug naar een ander hof om, met in achtneming van het arrest van de Hoge Raad, een nieuwe beslissing te nemen.

Zo biedt deze zaak een inkijk in de manier waarop de zorgplicht van de juridische adviseur in een specifieke casus moet worden ingevuld. Deze zaak is interessant omdat (nog maar weer eens) duidelijk wordt dat het uiteindelijk de feitelijke omstandigheden zijn die beslissend zijn voor de vraag wat er van een juridisch adviseur mag worden verwacht. Hoewel de definitieve uitkomst in deze zaak nog ongewis is nu deze is terugverwezen naar het hof, zal het hof bij de beoordeling goed rekening moeten houden met het ervarings- en opleidingsniveau van de cliënt. Deze lijn lijkt bovendien te kunnen worden doorgetrokken naar de zorgplicht die op een advocaat rust. Ook een advocaat zal tijdens het begeleiden van zijn cliënten tijdens onderhandelingen, zich dus steeds moeten afvragen in hoeverre die cliënten – gelet op hun hoedanigheid en deskundigheid – moeten worden voorgelicht op bepaalde onderwerpen.