Notarissen

De verantwoordelijkheid van de notaris en wilsbekwaamheid van erflater

Gerechtshof Amsterdam 1 september 2020
ECLI:NL:GHAMS:2020:2320

Een waarnemend kandidaat notaris wijzigt in 2017 een testament van een erflater die op dat moment was opgenomen op een gesloten afdeling in een psychiatrisch ziekenhuis. Klaagster meent dat erflater op dat moment niet meer wilsbekwaam was, omdat hij aan vasculaire dementie leed. Had de waarnemend kandidaat-notaris ter vaststelling van de wilsbekwaamheid van erflater het “Stappenplan beoordeling wilsbekwaamheid” moeten volgen? Is de notaris verantwoordelijk voor het handelen dan wel nalaten van de waarnemend kandidaat-notaris?

In deze zaak verwijt klaagster de notaris dat een kandidaat-notaris (als waarnemer voor de notaris) in 2017 een testament heeft verleden van erflater, terwijl deze op dat moment was opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. In dit testament was de broer van klaagster als executeur benoemd, terwijl in het voorgaande (herroepen) testament uit 2015 de notaris als executeur en afwikkelingsbewindvoerder was benoemd. 

Klaagster is van mening dat de kandidaat-notaris in 2017 het testament uit 2015 heeft gewijzigd, terwijl erflater op dat moment niet wilsbekwaam was omdat hij aan vasculaire dementie leed. Klaagster stelt dat de kandidaat-notaris het ‘Stappenplan beoordeling wilsbekwaamheid’ van de KNB had moeten volgen. Het hof acht het echter voldoende aannemelijk dat de kandidaat-notaris voldoende alert is geweest op de wilsbekwaamheid van erflater en geen aanleiding had om te twijfelen aan de wilsbekwaamheid van erflater. Er was geen reden het stappenplan te volgen en nader onderzoek te doen naar de wilsbekwaamheid. Dat erflater was opgenomen op een gesloten afdeling rechtvaardigt niet de conclusie dat de kandidaat-notaris niet heeft kunnen oordelen dat erflater wilsbekwaam was. 

Klaagster is voorts van mening dat de notaris verantwoordelijk zou zijn voor het handelen dan wel nalaten van de kandidaat-notaris. Ten aanzien van deze klacht sluit het hof zich aan bij de beslissing van de kamer. De notaris kan in dit geval geen tuchtrechtelijk verwijt worden gemaakt, ook niet als werkgever, nu een waarnemend kandidaat notaris in beginsel niet handelt onder de verantwoordelijkheid van de waargenomen notaris, en de notaris geen bemoeienis heeft gehad met het opstellen en passeren van de testamenten van erflater in 2015 en 2017. 

Deze uitspraak maakt ten eerste duidelijk dat een opname van cliënt in een psychiatrisch ziekenhuis op zichzelf niet meebrengt dat erflater niet (meer) wilsbekwaam is. Ook in deze situatie geldt dat indien er geen twijfel bestaat over de wilsbekwaamheid van een cliënt, het ‘Stappenplan beoordeling wilsbekwaamheid’ van de KNB niet hoeft te worden gevolgd. Ten tweede benadrukt de uitspraak dat de notaris in beginsel geen tuchtrechtelijk verwijt kan worden gemaakt ten aanzien van het handelen van de waarnemend kandidaat-notaris, nu een waarnemend kandidaat-notaris in beginsel niet handelt onder de verantwoordelijkheid van de waargenomen notaris.