Architecten / Ingenieurs

Aansprakelijkheid architect en aannemer voor eventuele ontwerp- en uitvoeringsfouten

Raad van Arbitrage voor de Bouw 19 mei 2016
34.167 

Wanneer de oorzaak van het gebrek is gelegen in zowel het ontwerp als de uitvoering, bij wie ligt  de verantwoordelijkheid: de architect of de aannemer?

In deze uitspraak gaat het om het volgende. Er wordt door partijen een architectenovereenkomst gesloten met betrekking tot de verbouwing van een monumentaal pand. Na de verbouwing stelt de opdrachtgever dat de geluidisolatie niet voldoet aan de hoge eisen die hij daaraan heeft gesteld en er zodoende sprake is van zeer hinderlijke geluidsoverlast. Hij stelt de architect dan ook aansprakelijk voor alle herstelkosten. De architect is daarentegen van mening dat hij een beroep kan doen op de eigen schuld aan de zijde van de opdrachtgever. Hij betoogt in dat verband dat de aannemer niet alleen zijn ontwerpen niet goed heeft uitgevoerd, maar tevens een waarschuwingsplicht had omtrent de gebreken in de ontwerpen. Deze fouten van de aannemer zouden als eigen schuld aan de opdrachtgever moeten worden toegerekend, aldus de architect.
 
De arbiters oordelen allereerst over de relevante normen voor de geluidsisolatie. Hoewel uit de notulen van de eerste bouwvergadering inderdaad blijkt dat er hoge eisen worden gesteld door de opdrachtgever aan de geluidsisolatie, worden deze eisen niet nader gespecificeerd en is ook in de overeenkomst geen bepaling opgenomen betreffende geluidsisolatie. De geluidsnormen die van de woning mogen worden verwacht dienen zodoende slechts aan het Bouwbesluit 2003 te worden getoetst. Ten tweede blijkt uit verschillende expertises dat de geluidsoverlast zowel het gevolg is van gebreken in het ontwerp, als gebreken in de uitvoering van dit ontwerp. Nu de architect geen dagelijks toezicht uitoefende op het project, oordelen de arbiters dat de uitvoeringsfouten van de aannemer niet tot de aansprakelijkheid van de architect behoren. De ontwerpfouten zijn de architect daarentegen wel toe te rekenen. Ten derde oordelen de arbiters over het beroep op eigen schuld van de architect in verband met de mogelijke waarschuwingsplicht van de aannemer. Volgens de arbiters is er slechts sprake van een waarschuwingsplicht wanneer de opdracht onjuistheden bevat die de aannemer kende of behoorde te kennen. Geluidsisolatie is daarentegen dermate specialistisch dat de aannemer een eventuele fout in het ontwerp niet kende en ook niet behoorde te kennen. Zodoende rustte er in het onderhavige geval geen waarschuwingsplicht op de aannemer.
 
Het is tot slot van belang dat de arbiters in de begroting van de schade rekening houden met ‘sowieso kosten’. Dit zijn kosten die, letterlijk, sowieso gemaakt hadden moeten worden, los van de ontwerpfouten. Zo behelst een van de verwijten dat de architect in zijn ontwerp gebruik had moeten maken van speciaal ventilatierooster. De aanschafprijs van dit rooster betreft daarmee een kostenpost die sowieso gemaakt had moeten worden, en daarmee niet onder de herstelkosten valt. De manuren die gepaard gaan met het vervangen van het rooster komen daarentegen wel voor vergoeding in aanmerking.
 
De arbiters concluderen kortom dat de architect aansprakelijk is voor de ontwerpfouten waarbij hij zich niet kan verschuilen achter de waarschuwingsplicht van de aannemer nu het gaat om specialistische kennis. De aannemer is echter aansprakelijk voor onzorgvuldigheden in de uitvoering, wanneer de architect geen dagelijks toezicht houdt. Deze uitspraak illustreert goed de verplichtingen van de architect en aannemer over en weer, alsmede de toerekening van fouten van de aannemer aan de opdrachtgever in het kader van eigen schuld.